- Fljótlega eftir að undirritaður kom til starfa sem
forstjóri Kirkjugarða Reykjavíkurprófastsdæma
í ársbyrjun 1995 fann hann fyrir ákveðinni einangrun
eða einsemd, þegar málefni kirkjugarða voru annar
vegar. misleg aðkallandi sameiginleg verkefni voru fyrirliggjandi á
þeim vettvangi, en engin samstaða var fyrir hendi milli forsvarsmanna
kirkjugarða og engar samræmdar aðgerðir voru mögulegar.
Þessi brýnu verkefni voru á sviði fjármála,
sameiginleg verkefni á sviði faglegra mála er varða
þróun og umhirðu kirkjugarða og síðast
en ekki síst sameiginleg mál á sviði minjaverndar.
-
Frá Stofnfundi Kirkjugarðasambands Íslands
(KGSÍ) á Hótel Holti.
Ljósm. Ingimundur Magnússon. |
-
- Undirbúningur að stofnun Kirkjugarðasambandsins
- Undirritaður hafði samband við nokkra stjórnarmenn
í kirkjugörðum víðs vegar um landið og sama
tilfinning var í brjóstum flestra, sem rætt var við,
þ.e.a.s. að stofna þyrfti samband, sem hefði eftirfarandi
markmið:
-
- 1. Að efla samstarf starfsmanna og stjórna kirkjugarða.
- 2. Að gæta hagsmuna kirkjugarða á sviði fjármála
gagnvart stjórnvöldum.
- 3. Að gangast fyrir upplýsingastarfsemi í þágu
kirkjugarða, í því skyni að miðla hagnýtum
upplýsingum á milli þeirra og ná fram hagkvæmni
í rekstri og betri þjónustu.
- Þegar ljóst var að almennur áhugi var fyrir
hendi, var haldinn undirbúningsfundur að stofnun kirkjugarðasambands,
þann 10. og 11. júní 1995. Fundurinn var haldinn á
Akureyri og þar mættu fulltrúar 20 kirkjugarða.
Undirbúningsvinna tókst vel og á fundinum var kosin
nefnd, sem skyldi vinna að undirbúningi stofnfundar. Nefndina
skipuðu: Guðmundur Rafn Sigurðsson, frkvstj. Skipulagsnefndar
kirkjugarða, Benedikt Ólafsson frá Kirkjugörðum
Akureyrar og undirritaður.
-
- Stofnun Kirkjugarðasambands Íslands
- Kirkjugarðasamband Íslands var síðan stofnað
í Reykjavík, þann 9. desember 1995 og voru stofnfélagar
22 talsins. Undirbúningsnefndin var kosin í fyrstu stjórn
sambandsins. Fyrsti aðalfundur sambandsins var haldinn á Egilsstöðum
8. júní s.l. og var hann vel sóttur.
-
- Innganga í norræna kirkjugarðasambandið
- Þess má geta að KGSÍ var tekið inn í
norræna kirkjugarðasambandið (NSKK - Nordiska förbundet
för kyrkogrdar och krematorier) á fundi í Finnlandi
í sumar. Aðalfundur KGSÍ, sem haldinn verður á
Höfn í Hornafirði 7. júní 1997, mun velja
fulltrúa á fund norrræna sambandsins í Kaupmannahöfn
næsta haust.
- Hvernig hefur til tekist?
- En hvernig hefur til tekist fram að þessu? Hverju hefur Kirkjugarðasambandið
áorkað?
- Undirritaður telur að fyrsta markmið með stofnun KGSÍ
hafi náðst, þ.e.a.s. að efla samstarf starfsmanna
og stjórna kirkjugarða. Þeir fundir, sem haldnir hafa
verið á vegum sambandsins, hafa þjappað félagsmönnum
saman og góður hópur, sem lætur sér málefni
kirkjugarða miklu varða, er nú fyrir hendi. Einnig er búið
að vinna mikla forvinnu varðandi fjármál garðanna.
Upplýsingum um tekjurýrnun síðustu ára
hefur verið komið á framfæri til réttra yfirvalda.
-
- Kirkjugarðarnir eru margir og mismunandi
- En betur má ef duga skal. Mikil verkefni eru framundan varðandi
ýmis málefni kirkjugarða. Kirkjugarðar á Íslandi
eru um 300 talsins. Flestir þeirra eru litlir sveitakirkjugarðar,
sem er stýrt af sóknarnefndum á viðkomandi stöðum,
en aðeins fáir þeirra hafa sérstaka kirkjugarðsstjórn.
Þrátt fyrir mikinn stærðarmun, er það
miklu fleira, sem tengir kirkjugarða á Íslandi saman,
en það sem aðskilur þá. Eitt af þessum
sameiginlegu málum er samvinna um viðhald garðanna og minjavernd.
- Eins og áður sagði, er mun algengara að sama stjórn
sé bæði yfir safnaðarmálum og kirkjugarðsmálum.
Sóknarnefndirnar eru bæði ábyrgar fyrir vörslu
kirkjugarðsgjalda og fyrir vörslu sóknar- eða safnaðargjalda.
Þessir tveir sjóðir eiga að vera algjörlega aðskildir
í bókhaldi sóknarnefnda, enda eru verkefni þeirra
gjörólík. Nokkur brögð hafa verið að
því að sóknarnefndir blandi þessum sjóðum
saman, þannig að kirkjuhúsið og safnaðarstarfið
sé rekið fyrir fé frá báðum sjóðunum.
Þetta veldur því að lögbundin verkefni kirkjugarða
sitja á hakanum og þetta samkrull skekkir, jafnt rekstur safnaðarins
og rekstur kirkjugarðsins. Mjög brýnt er að koma þessum
málum í lag og skerpa þá vitund sóknarnefnda
að grundvallarmunur sé á kirkjugarðsgjaldi og sóknargjaldi
og undirstrika að verkefnin séu aðskilin, þar sem
sama stjórn fer með báða málaflokkana.
-
Fulltrúar og makar þeirra á ráðstefnu
norræna kirkjugarðasambandsins (NSKK) í Finnlandi. |
-
- Tveir ólíkir og aðskildir sjóðir
- Allir íbúar landsins, sem eru frá 16 ára
aldri til 67 ára aldurs, greiða kirkjugarðsgjald. Kirkjugarðsgjaldinu
er ætlað að standa straum af eftirfarandi verkefnum: Hönnun
og gerð nýs kirkjugarðs (á móti sveitarfélagi),
viðhaldi hans og þróun, grafartöku, kirkjuþjónustu,
þar sem grafarkirkja er og skrifstofuhaldi, þar sem það
er fyrir hendi o.fl. Þessi verkefni eru tíunduð í
lögum um kirkjugarða nr. 36 frá 1993. Sóknargjöld/safnaðargjöld
eru félagsgjöld og eru þau greidd til þess trúfélags,
sem viðkomandi er skráður í. Mörg trúfélög
geta verið innan sömu sóknar og þar geta einnig verið
einstaklingar, sem eru utan trúfélaga. Safnaðargjöld
renna til trúfélaganna en gjöld þeirra sem eru
utan trúfélaga renna til Háskóla Íslands.
- Safnaðargjöld standa straum af eftirfarandi verkefnum: Byggingu
og rekstri safnaðarheimilis og kirkju, greiðslu aðstoðarfólks
við safnaðarstarf kirkjunnar o.fl.
- Fyrir tilstuðlan KGSÍ hefur Kirkjuráð skipað
nefnd, sem hefur það verkefni að fara ofan í rekstur
kirkjugarða á landinu með aðstoð ríkisendurskoðunar.
Þannig verður hægt að sjá hvernig tekjunum hefur
verið varið og hvernig gjöld og tekjur mætast. Nefndin
mun skila niðurstöðum sínum fyrir næsta aðalfund
KGSÍ og munu þær sýna hvernig fjárhagsleg
staða garðanna er og hvað þurfi að bæta varðandi
fjármálastjórnun á hverjum stað. Nefndina
skipa: Guðmundur Rafn Sigurðsson, framkvæmdastjóri
Skipulagsnefndar kirkjugarða, Hjalti Zóphóníasson,
dóms- og kirkjumálaráðuneyti og undirritaður.
- Hvað er framundan?
- Forgangsverkefni KGSÍ verður að vinna að leiðréttingu
þeirrar skerðingar, sem gengið hefur yfir kirkjugarða
á síðustu árum. Einn liður í þeirri
baráttu er að miðla upplýsingum. Fréttablaðið
Bautasteinn verður sent til allra presta landsins, til allra formanna
sóknarnefnda, til allra oddvita sveitarstjórna og til allra
alþingismanna.
- Í KGSÍ eru nú 25 kirkjugarðar víðsvegar
af landinu og þeir hafa innan sinna vébanda meira en 80% af
gjaldendum. Það er vilji þeirra fulltrúa, sem eiga
aðild að sambandinu, að efla það með því
að fjölga aðildarfélögum. Til að mynda eiga
Vestfirðir engan fulltrúa í sambandinu og þarf
að bæta úr því. Félagsgjöldum
er stillt í hóf. Hver kirkjugarður greiðir grunngjald
að upphæð kr. 1.000 og síðan eina krónu
fyrir hvern gjaldanda. Auðvelt er að ganga í KGSÍ.
Undirritaður veitir allar upplýsingar í síma 585-2700.
-
- Þórsteinn Ragnarsson
formaður KGSÍ
|